Περιγραφές εκθεμάτων, προβολών, φωτογραφιών και πινακίδων.

Μουσείο Καλαμουργικής

Περιγραφές εκθεμάτων, προβολών, φωτογραφιών και πινακίδων.

1. Είσοδος στο μουσείο.

Δεξιά και αριστερά «δείγμα» ενός καλαμιώνα. Μπορεί κάποιος να ακουμπήσει, να επεξεργαστεί ή και να σκύψει προσεκτικά προς τα μέσα για να έχει την αίσθηση ενός καλαμιώνα. Υπάρχουν 4 σημεία στην είσοδο με αυτό, δυο αριστερά και δυο δεξιά (1α και 1β). Ανάμεσα στα δυο δεξιά σημεία, παρεμβάλλεται η πρώτη οθόνη προβολής. Στα αριστερά καθώς μπαίνει κάποιος ανάμεσα στα καλάμια υπάρχει ένα ξύλινο παγκάκι (1γ) ενώ δεξιά, απέναντί του μια οθόνη προβολής (1).

Όλη η επένδυση των τοίχων στο εσωτερικό του μουσείο είναι καλαμωτή:

Πλέγματα από δεμένα καλάμια που τοποθετούνται μεταξύ δοκαριών και οροφής καλύπτοντας όλη την επιφάνειά των τοίχων.

Οθόνη Προβολής Βίντεο (α)

Σημείωση: και στα 3 βίντεο που προβάλλονται στο μουσείο, προσφέρεται επεξήγηση για κωφά άτομα στη νοηματική: σε πλαίσιο στο κάτω δεξί μέρος της οθόνης κοπέλα με ξανθά μακριά μαλλιά και σκούρα ρούχα επεξηγεί στη νοηματική. Επίσης οι υπότιτλοι εμφανίζονται σε ανοικτό απαλό κίτρινο φόντο στο κάτω τέταρτο της οθόνης.

Περιγραφή Βίντεο:

Το βίντεο ξεκινά με το ακόλουθο κείμενο να εμφανίζεται στην οθόνη με λευκούς χαρακτήρες σε μαύρο φόντο. Ακούγονται παράλληλα ήχοι της φύσης και κελαδίσματα πουλιών:

«Οι δυο τύποι καλαμιών που συναντούμε είναι το γιγάντιο καλάμι και το κοινό καλάμι (Phragmites australis).

Το καλάμι είναι ελλωφυές και ανέχεται το υφάλμυρο νερό. Έτσι, συχνά συναντάται στα άνω άκρα των εκβολών ποταμών και σε άλλους υγροτόπους και σε εδάφη με υψηλή περιεκτικότητα σε υγρασία και υψηλή υπόγεια στάθμη νερού. Καταλαμβάνει, συνήθως, εκτεταμένη έκταση (γνωστή ως καλαμιώνες), όσο 1 τετραγωνικό χιλιόμετρο ή και περισσότερο. Σε περιοχές όπου βοσκείται τακτικά από ζώα καταστέλλεται και σπάνια είναι επεμβατικό, εκτός σε υγρά λιβάδια όπου η βόσκηση έχει εγκαταλειφθεί. Η καταλληλότερη εποχή για τη συγκομιδή του καλαμιού είναι στο διάστημα από τον Ιανουάριο έως και τις αρχές Μαρτίου, αλλά βέβαια, σε συνάρτηση με τα κλιματολογικά χαρακτηριστικά κάθε εποχής.»

Το κείμενο παραμένει στην οθόνη για περίπου 50 δευτερόλεπτα. Στη συνέχεια, προβάλλεται η εικόνα μέσα στην καρδιά ενός καλαμιώνα. στην πολύ κοντά μετά, έτσι ώστε να δίνει την αίσθηση ότι βρίσκεσαι μέσα σε αυτόν. Τα φύλλα από πολύ κοντά, το ίδιο και κορμοί καλαμιών ώστε να φαίνονται οι λεπτομέρειες της κατασκευής τους και τα χρώματα. Οι εικόνες αυτές διαρκούν περίπου 1 λεπτό. Στη συνέχεια εμφανίζεται ξανά στην οθόνη κείμενο: «Το γιγάντιο καλάμι είναι ιθαγενές φυτό της Νότιας Ευρώπης και αναπτύσσεται σε περιοχές με εύκρατο κλίμα, και στα δύο ημισφαίρια του πλανήτη. Συγκεκριμένα, το γιγάντιο καλάμι μπορεί να αναπτυχθεί σε περιοχές με μέση ετήσια θερμοκρασία από 9 μέχρι 28,5 βαθμούς Κελσίου και σε αλκαλικά περιβάλλοντα, με PH 5.0 μέχρι 8.7.» και ίδιο κείμενο από κάτω στην Αγγλική Γλώσσα.

Μετά από μισό περίπου λεπτό που το κείμενο αυτό προβάλλεται, η συνεχίζεται το βίντεο με εικόνες όπως οι πιο πάνω. Οι ήχοι της φύσης, κυρίως κελαρύσματα πουλιών, συνεχίζονται για σχεδόν 1 λεπτό ακόμα μαζί με τις εικόνες οπότε και ακούγεται ο ήχος των καλαμιών που κόβονται, καθώς η εικόνα αλλάζει, και φαίνεται εργάτης να κόβει καλάμια χαμηλά κοντά στο χώμα με σύγχρονο κλαδευτήρι. Μετά το πλάνο ανοίγει και βλέπουμε έναν άντρα να κόβει τα καλάμια με ένα μεγαλύτερο κλαδευτήρι και μαζί του να έχει ένα μικρό αγόρι. Απλώνει τα καλάμια στο χώμα. Ξανά κοντινά πλάνα από το κόψιμο του καλαμιού που συνοδεύεται από τον αντίστοιχο ήχο. Η διάρκεια αυτών των σκηνών είναι λιγότερο από μισό λεπτό.

Ξανά κείμενο στην οθόνη: «Το γιγάντιο καλάμι είναι πολυετές και πολλαπλασιάζεται κυρίως με ριζώματα. Μπορεί να αναπτυχθεί σε ύψος μέχρι τα 6 μέτρα, αλλά σε ιδανικές συνθήκες μπορεί να ξεπεράσει ακόμα και τα 10 μέτρα, εμφανίζοντας ρυθμούς ανάπτυξης που μπορούν να φτάσουν τα 3-5 μέτρα ανά χρόνο. Το στέλεχος του είναι κούφιο και έχει διάμετρο 2-3 cm, ενώ τα φύλλα έχουν μήκος 40-60cm, πλάτος 2-6cm και γκριζοπράσινο χρώμα.» και ίδιο κείμενο από κάτω στην Αγγλική Γλώσσα.

Εξακολουθούν οι ήχοι των πουλιών. Κάτι λιγότερο από 1 λεπτό διαρκεί και στη συνέχεια σε κοντινό πλάνο δυο χέρια με σπάγκο και μαχαίρι, δένουν σφικτά ένα κυλινδρικό δεμάτι από καλάμια, με περίπου 30 εκατοστά διάμετρο. Και αμέσως μετά, ο ίδιος άντρας που έκοβε στις προηγούμενες εικόνες, μεταφέρει τα καλάμια δεμένα και τα τοποθετεί στην καρότσα ενός αγροτικού αυτοκινήτου. Ακούγονται μαζί με τους ήχους των πουλιών και οι αντίστοιχοι ήχοι: δέσιμο, μεταφορά, τοποθέτηση πάνω στα άλλα δεμάτια στο αγροτικό. Στη συνέχεια, βλέπουμε για μερικά δευτερόλεπτα την καρότσα του αγροτικού από πίσω, που φαίνονται τα δεμάτια των καλαμιών μαζεμένα στη δεξιά πλευρά και στερεωμένα στα πράσινα κάγκελα της καρότσας. Αμέσως μετά ένα στιγμιαίο πλάνο από πολλά δεμάτια μαζί, στημένα κάθετα που μοιάζουν με κολώνα, αλλά με διάμετρο 2 μέτρα περίπου και κοντινές εικόνες από αυτά.

Μετά εμφανίζεται το ακόλουθο κείμενο: «Εμφανισιακά, με εξαίρεση του ύψους του, το γιγάντιο καλάμι μοιάζει πολύ με το κοινό καλάμι ή ακόμη και με το μπαμπού. Το κοινό καλάμι (phragmites australis) είναι ελάχιστα μικρότερο. Μπορεί να φτάσει τα 5 μέτρα, ετησίως, ή περισσότερο, από οριζόντιους δρομείς, οι οποίοι αναπτύσσουν ρίζες ανά τακτά διαστήματα. Τα φύλλα του είναι πολύ μακριά για χόρτο, και φτάνουν τα 20-50cm μήκος και 2-3cm πλάτος. Τα άνθη του παράγονται στα τέλη καλοκαιριού, σε μια πυκνή, σκούρα, μωβ ανθήλη, μήκους περίπου 20-50cm.» και ίδιο κείμενο από κάτω στην Αγγλική Γλώσσα. Και κατά τη διάρκεια αυτής της προβολής οι ήχοι παραμένουν ίδιοι: κελαρύσματα πουλιών, αέρας στα φύλλα του καλαμιώνα.

Η συνολική διάρκεια του βίντεο είναι 4 λεπτά και 50 δευτερόλεπτα.

2. Πινακίδα με κείμενο (α):

«Το καλάμι αποτέλεσε ένα από τα πρώτα φυσικά προϊόντα που χρησιμοποίησε o άνθρωπος. Εφαρμόστηκε στην κατασκευή εργαλείων, χρηστικών αντικειμένων, και ως οικοδομικό μέσο από την προϊστορία και εξακολουθεί να είναι μέρος της ζωής μας σε διάφορες μορφές.

Η εφήμερη ζωή του καλαμιού τού στερεί το δικαίωμα να είναι αρχαίο σε αντίθεση με τη μνήμη των ανθρώπων. Αυτή η άυλη μορφή αποθήκευσης της γνώσης, των εμπειριών και των συναισθημάτων, η μνήμη, διατηρεί και φυλάσσει τους τρόπους χρήσης του καλαμιού στην καθημερινή ζωή Συσσωρεύει τις μυρωδιές, τα είδη, τις μεθόδους, τα σχήματα, τις κοινωνικές και οικονομικές αξίες που αφορούν την καλαμουργική και που πηγάζουν από το βάθος της ανθρώπινης εμπειρίας.

Τα οικονομικά δεδομένα και οι ιστορικές συγκυρίες επέτρεψαν τη μετατροπή της καλαμοπλεκτικής σε βασικό οικονομικό πόρο της κοινότητας από τον 19ο αιώνα. Από τότε μέχρι και σήμερα, η χρήση του καλαμιού στα Λιβάδια εξελίσσεται με βάση την εμπειρία της τεχνικής γνώσης, συνδυασμένη με τις εμπορικές ανάγκες της τοπικής αγοράς. Δημιουργήθηκαν, μέσα από αυτή σχέση, χρηστικά αντικείμενα που εξυπηρέτησαν τις ευρύτερες ανάγκες του κοινού μέσα από μεγέθη και σχήματα που αποκρυσταλλώνονται στον χρόνο.

Το Μουσείο Μνήμης Καλαμουργικής δημιουργήθηκε μετά από πρωτοβουλία του Δήμου Λιβαδιών με σκοπό τη διαφύλαξη της μνήμης των ανθρώπων της κοινότητας που αφορά τη χρήση και επεξεργασία του καλαμιού. Για λόγους τυποποίησης και ορθής επικοινωνίας επιλέξαμε τον νεολογικό όρο "καλαμουργική” στον τίτλο του, εννοώντας με αυτόν το σύνολο των δημιουργικών εργασιών που έχουν ως πρώτη ύλη τους το καλάμι.

Ο χώρος αυτός αναπλάστηκε με βάση μια από τις κύριες τεχνικές καλαμουργικής, την "Καλαμωτή”, ανασυνθέτει με μουσειακό τρόπο τις απτές μαρτυρίες, ενώ προτείνει, μέσα από ανοίγματα, την προσωπική μνήμη και την προσωπική εμπειρία των καλαμουργών με τρόπο που o επισκέπτης να μπορεί να καταδυθεί με όλες του τις αισθήσεις.»

Σειρά με φωτογραφίες (1-3):

Περιγραφή: Σε ολόκληρο το ύψος της φωτογραφίας προς τα αριστερά, κυριαρχεί η ολόσωμη φιγούρα ενός άντρα με βράκα που στα δεξιά του διακρίνεται μια κοφίνα γεμάτη Στα αριστερά της εικόνας, ένας άλλος άντρας με καπέλο, καθιστός με το ένα πόδι πάνω στο άλλο, και το κεφάλι υποβασταζόμενο από το χέρι του που ακουμπά στο χέρι της καρέκλας, κοιτάζει στο φακό. Στο πίσω μέρος φαίνονται κάρα φορτωμένα με εργάτες πάνω στα φορτία.

8. Φωτογραφία 5:

Ετικέτα: «Κύπριος αγρότης με καλάθι, Φωτογραφία Καρόλου Γκλάζνερ»

Περιγραφή: Ολόσωμη φωτογραφία άντρα με βράκα και μαντήλι στο κεφάλι, που κρατά μαγκούρα με μπόγο, στο δεξί του ώμο. Το φόντο είναι λευκό και δε φαίνεται τίποτε. Η φιγούρα, καταλαμβάνει όλο το δεξί 1/3 της φωτογραφίας.

9. Φωτογραφία 6:

Ετικέτα: «Κύπριος αγρότης με καλάθι, Φωτογραφία Καρόλου Γκλάζνερ»

Περιγραφή: Αποβάθρα λιμανιού, κοντινή εικόνα από τη ράμπα που ενώνει το ατμόπλοιο με το μόλο, και περίπου εννέα εργάτες που έχουν φορτωμένες κοφίνες, όλοι στο δεξί τους ώμο, και ανεβαίνουν για να φορτώσουν στο πλοίο. Πίσω φαίνεται μέρος από το πλοίο προς το πίσω μέρος.

10. Φωτογραφία 7:

Ετικέτα: «Πωλητής ψωμιών στην Κύπρος, National Geographic Magazine, Ιούλιος 1928»

Περιγραφή: Σε ολόκληρο το αριστερό μέρος της φωτογραφίας, διακρίνεται όρθιος ο πωλητής, που έχει στον αριστερό του ώμο η «τάβλα» γεμάτη ψωμιά και κοιτάζει το φακό. Όρθιες λίγο πιο πίσω και προς τα αριστερά τρεις γυναίκες ποζάρουν όρθιες. Μπροστά στη μεσαία στέκεται ένα κοριτσάκι που χαμογελά και μπροστά από τη γυναίκα στη δεξιά άκρη της εικόνας, μια μικρή κοφίνα γεμάτη και πάνω πάνω διακρίνεται ένα ψωμί.

11. Ανοίγματα που περιέχουν Κουκκουρκές:

Οι κουκκουρκές είναι στενόμακρα κυλινδρικά δοχεία, φτιαγμένα από καλάμι φυσικά, με εσωτερικό σταυρωτό διαχωρισμό.
Χρήση: η φύλαξη και μεταφορά ξόβεργων.

12. Έκθεμα 2:

Ετικέτα: «Νέι και πιθκιαύλι. Δωρητής: Αδάμος Αδάμου»

Περιγραφή:

Στην που είναι λίγο μεγαλύτερη από τις υπόλοιπες -πιο ψηλή- κρέμεται κάθετα με διάφανό νήμα ένας παραδοσιακός αυλός: «πιθκιαύλι» φτιαγμένος φυσικά από καλάμι.

13. Ανοίγματα που περιέχουν ψαθαρκιές:

Ψαθαρκά: πλεγμένες λωρίδες καλαμιού σε μικρά ή μεγάλα τετράγωνα μοτίβα.
Χρήση: τοποθετείται μεταξύ των δοκαριών και της οροφής. Σε σπανιότερες περιπτώσεις, σε σχήμα κυλίνδρου χρησιμοποιείται ως κατασκευή φύλαξης σιταριού.

14. Οθόνη Προβολής Βίντεο (β)

Περιγραφή Βίντεο:

Διάρκεια 12 λεπτά και 37 δευτερόλεπτα.

Στο κάτω μέρος του βίντεο φαίνονται υπότιτλοι στην Αγγλική γλώσσα καθ’ όλη τη διάρκεια του.

Κοντινό πλάνο των χεριών ενός οργανοπαίκτη που κρατά στα χέρια του και το ακουμπά στην ποδιά του ένα «Πιθκιάυλι». Κατά την διήγηση-περιγραφή, βλέπουμε άλλοτε το πρόσωπό του, άλλοτε εικόνες από διάφορα Πιθκιάυλια και λεπτομέρειές τους. Τελειώνοντας το πρώτο μέρος της διήγησης ακούμε τον ήχο του οργάνου και βλέπουμε «μέσα» σε έναν καλαμιώνα.

Μόλις τελειώσει η μουσική, αλλάζει και η εικόνα. Ξεκινά μια δεύτερη διήγηση από έναν άλλο άντρα, μεγαλύτερο σε ηλικία από τον προηγούμενο, που βλέπουμε σε κοντινό πλάνο.

Ακολουθούν δυο γυναίκες που μιλούν και τις βλέπουμε σε κοντινό πλάνο επίσης.

Κατά τη διήγηση της τρίτης γυναίκας, βλέπουμε σκηνή από παλιά μαυρόασπρη φωτογραφία, που δείχνει τη μεταφορά των κοφίνων.

Επανέρχεται η εικόνας της γυναίκας που διηγείται την κλοπή των κοφίνων.

Βλέπουμε ξανά τον ίδιο άντρα που διηγείται προηγουμένως, τον μεγαλύτερο σε ηλικία.

Το βίντεο συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο. Δηλαδή, βλέπουμε τα πρόσωπα των ατόμων που μιλούν, σε κοντινά πλάνα, δηλαδή το κεφάλι τους να καταλαμβάνει ολόκληρη την εικόνα.

Άλλες εικόνες βλέπουμε μόνο στα πιο κάτω σημεία:

«Έραφκες ένα φουστάνι…» μέχρι «εσυμφερίσκαν περίτου»: εκεί βλέπουμε την κατασκευή της κοφίνας στην αρχή, με τα καλάμια τοποθετημένα σταυρωτά στο πάτωμα.

«Τι συζητούσαν; Ε, η κάθε μια τον πόνο της» μέχρι «ο κόσμος ήταν αθώος, εν είσιεν κατζία»: κοντινό πλάνο από τα χέρια της γυναίκας που κάθεται, έχει σκεπασμένα τα ποδιά με μάλλινη κουβέρτα και τα χέρια της ακουμπούν στην ποδιά της γερασμένα και ταλαιπωρημένα από τη χειρωνακτική δουλειά.

Στη σκηνή αμέσως μετά:

Εναλλάσσονται:

Ξύσιμο καλαμιών από κοντά.

Από κοντά κομμένα καλάμια, δεμένα όλα μαζί.

Σκίσιμο.

Ξανά ξύσιμο και κουπάνισμα μαζί σε ένα πλάνο από 3 γυναίκες.

Πλέξιμο βάσης κοφίνας από κοντά.

Πλέξιμο ψάθας.

Τελείωμα ψάθας.

Τελειωμένη ψάθα.

Στο 10^ο λεπτό εμφανίζεται πάλι το ζευγάρι που κάθεται μπροστά από τη ψάθα και διηγείται τώρα η γυναίκα.

Ακολουθεί ξανά η κυρία με τα κοντά μαλλιά και τα μαύρα ρούχα μπροστά από τη ψάθα. Αυτή τη φορά φαίνεται και το μπαστούνι που κρατά στο αριστερό της χέρι. Ενώ μιλά, βλέπουμε για μερικά δευτερόλεπτα, φωτογραφία από τον άντρα για τον οποία μιλά μπροστά από τη ψάθα που κατασκεύασε.

Στη συνέχεια ξανά τα άτομα ο ακούγονται φαίνονται άλλοτε μπροστά από ψάθα άλλοτε σε κάποιο σαλόνι. Πάντα όμως αρκετά κοντινά τα πλάνα ώστε να φαίνεται η ψάθα αλλά όχι κάτι άλλο.

15. Ανοίγματα που περιέχουν Ταπατζιές:

Ταπατζιές: πλεκτά δοχεία από καλάμι που κρέμονται από το ταβάνι, συνήθως κρεμασμένα σε καφέ σε δοκάρι. Τα δοχεία έχουν διάφορα σχήματα ανάλογα με το περιεχόμενο τους. Κρεμιούνται από το πάνω μέρος τους από μια αλυσίδα φτιαγμένη από δακτυλίους από πλεκτά καλάμια.
Χρήση: φυλάξει τροφίμων από ζώα και ερπετά.

16. Οθόνη Προβολής Βίντεο (γ)

Περιγραφή Βίντεο:

Διάρκεια 12 λεπτά και 18 δευτερόλεπτα.

Στο κάτω μέρος του βίντεο φαίνονται υπότιτλοι στην Αγγλική γλώσσα καθ’ όλη τη διάρκεια του.

Ξεκινά πρώτα ο ήχος από τον αυλό (Νέι) και αμέσως μετά κοντινό πλάνο από παρτιτούρες με έναν αυλό ακουμπισμένο πάνω τους και πιο πίσω παράλληλα ένας μπαγλαμάς. Η κάμερα μετακινείται πάνω τους για να μας δείξει τις λεπτομέρειες του αυλού κυρίως, και αμέσως μετά κινείται προς τα αριστερά και γίνονται ορατά τα χέρια του ατόμου που παίζουν τον αυλό αυτό. Ξανά το τραπέζι με τα αντικείμενα προς τα αριστερά. Αμέσως μετά βλέπουμε το πρόσωπο του οργανοπαίκτη και με ποιο τρόπο έχει τον αυλό στο στόμα για να φυσά τον αέρα, χρησιμοποιώντας το πλαστικό στόμιο. Ο ήχος της μουσικής τελειώνει με την εικόνα των χεριών του. Μετά στην οθόνη εμφανίζεται ο τίτλος του βίντεο: “The Art of the Craft”. Μόλις ακουστεί η γυναικεία φωνή που περιγράφει τη διαδικασία, εμφανίζεται στην οθόνη οι εικόνα από δυο γυναίκες που κάθονται μέσα σε σωρούς από καλάμια, μέσα σε μια αποθήκη και έχουν από ένα καλάμι απλωμένο στην ποδιά τους και το ξύνουν με το ειδικό μαχαίρι για να το καθαρίσουν. Η δυο γυναίκες κάθονται η μια πίσω από την άλλη. Αυτή που είναι μπροστά φαίνεται μεγαλύτερη σε ηλικία. Οι εικόνες αντιστοιχούν στις διαδικασίες που περιγράφει η γυναίκα: κοντινό πλάνο από το ξύσιμο και μετά από το σκίσιμο. Με λίγη καθυστέρηση μετά την περιγραφή, φαίνεται και η διαδικασία του «κουπανίσματος» πάλι από πολύ κοντά. Όταν η γυναίκαι περιγράφει τη ψάθα, φαίνεται η διαδικασία πλεξίματός της, καθώς μας δείχνει μια γυναίκα να πατά πάνω στα καλάμια σε συγκεκριμένο σημείο για να τα κρατά σταθερά, και να τα πλέκει μεταξύ τους με τα χέρια της. Αμέσως μετά, άλλο στάδιο του πλεξίματος από άλλη γωνιά. Στη συνέχεια, φαίνεται το κόψιμο των άκρων που εξέχουν μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής της ψάθας. Μετά φαίνεται ολοκληρωμένη, από κοντά και μετά ολόκληρη. Μετά από περίπου 2:30 λεπτά βλέπουμε τη γυναίκα που μιλά, να κάθεται μπροστά από μια τέτοια ψάθα, τοποθετημένη κάθετα πίσω της. Η γυναίκα έχει κοντά μαλλιά και φορά μαύρα ρούχα. Ακολούθως δείχνει και πάλι τη διαδικασία κατασκευής της ψάθας, ενώ η γυναίκα συνεχίζει να διηγείται. Οι εικόνες εναλλάσσονται ανάμεσα στη γυναίκα και σε εικόνες από ψάθες έτοιμες ή την ώρα που γίνονται.

Περίπου 3:30 λεπτά μετά, βλέπουμε από κοντά, την εγκάρσια τομή από καμιά σαρανταριά καλάμια δεμένα σε μάτσο μαζί με τον τίτλο: “Kalamotes (whole-reed screen)”. Με τη διήγηση βλέπουμε αμέσως έναν άντρα και μια γυναίκα που κάθονται μπροστά από μια καλαμωτή και βλέπουν το φακό. Ακούμε πρώτα τον άντρα να μιλά. Καθώς αυτό περιγράφει τα εργαλεία, βλέπουμε τις εικόνες τους. Βλέπουμε και τον ίδιο στη διαδικασία κατασκευής μιας καλαμωτής στο ενδιάμεσο της διήγησής του. Τοποθετούνται τα καλάμια, ολόκληρα -δηλαδή πριν να σκιστούν- το ένα πάνω από το άλλο και δένονται μεταξύ τους ώστε να δημιουργήσουν ένα καλαμένιο τοίχο. Για να γίνει αυτό, χρησιμοποιείται μια ξύλινη κατασκευή που βοηθά τον δημιουργό να κρατά σταθερά τα καλάμια για να τα δέσει με σπάγκο. Βλέπουμε επίσης κοντινά πλάνα από το δέσιμο καθώς και το άπλωμα στο έδαφος μιας ολοκληρωμένης καλαμωτής που ήταν τυλιγμένη σε ρολό και πως είναι από πολύ κοντά.

Το επόμενο μέρος της προβολής ξεκινά λίγο μετά το 5^ο λεπτό, με την εικόνα μιας λεμονιάς στα δεξιά και πολλά κοφίνια δεμένα μεταξύ τους να κρέμονται από ένα δέντρο, πιο πίσω, στα αριστερά. Αναγράφεται ο τίτλος που είναι: “Reed-based baskets” πάνω στην εικόνα. Κατά την περιγραφή της διαδικασίας από τη γυναίκα που ακούμε, βλέπουμε τις κινήσεις που περιγράφει, να γίνονται από μια γυναίκα -ίσως την ίδια- που φορά ροζ λαστιχένια γάντια. Για κάθε δουλειά που κάνει χρησιμοποιεί το αντίστοιχο εργαλείο. Όταν περιγράφει τη διαδικασία του πλεξίματος βλέπουμε να την κάνει έχοντας τα καλάμια που έσκισε και ετοίμασε στο χώμα σταυρωτά σαν αστέρι και να πατά στο κέντρο με το αριστερό της πόδι, καθώς ξεκινά να τα πλέκει με τα χέρια της. Μετά δείχνει ένα κοφίνι ολοκληρωμένο (μικρό). Φαίνεται και η κατασκευή ενός μικρότερου πάνω σε τραπέζι με τα χέρια, που είναι φανερό ότι ταλαιπωρούνται από τη διαδικασία αφού η γυναίκα σε αυτή την εικόνα δε φορά γάντια. Σε κάποια πλάνα φαίνονται και άλλες γυναίκες που πλέκουν μικρά κοφίνια.

Περίπου 8 λεπτά μετά, επανερχόμαστε στον αυλό «Νέι», με την ίδια εικόνα που ξεκίνησε το βίντεο και ακούμε τη φωνή του οργανοπαίκτη να μιλά για το όργανο αυτό καθώς βλέπουμε και τα χέρια του και να κρατά το όργανο και να το περιγράφει δείχνοντας τα μέρη για τα οποία μιλά σε αυτό. Δε βλέπουμε το πρόσωπό του μέχρι το σημείο που αρχίζει να μιλά για τις ανασκαφές όπου έχουν βρεθεί Νέι. Η εικόνα επανέρχεται στο όργανο όταν αρχίζει να μιλά για τον ήχο και για άλλα όργανα, π.χ. των Περσών, των Τούρκων κλπ. Μέχρι και το τέλος του βίντεο βλέπουμε μόνο το όργανο και τα χέρια του που δείχνουν αυτά που περιγράφει και «διηγούνται» στην ουσία την ιστορία του οργάνου και τον τρόπο κατασκευής του. Στα τελευταία 20 περίπου δευτερόλεπτα, βλέπουμε και άλλα όργανα Νέι μαζί απλωμένα το ένα δίπλα στο άλλο.

17. Έκθεμα 3:

Ετικέτα: «Μασιαιρούι (μαχαιράκι) για το άνοιγμα των καλαμιών. Δωρητής: Γεωργούλα ΧατζηΚυριάκου»

Περιγραφή: το ίδιο εργαλείο με το «Μασιαιρούι» που εκτίθεται σε προηγούμενη προθήκη, αλλά σε όχι τόσο καλή κατάσταση. Η λαβή αυτού του μαχαιριού είναι σχεδόν κατεστραμμένη και φαίνεται σχεδόν μόνο η λάμα ολόκληρη με τις βίδες που στερέωναν τη λαβή να είναι ακόμη στη θέση τους. Φαίνονται κάποια κατάλοιπα της ξύλινης λαβής ακόμα.

18 -19. Εκθέματα 4 και 5:

Ετικέτα: «Κουπάνι: Εργαλείο σπασίματος των καλαμιών Δωρητής: Σταυρούλα Δημητρίου»

Περιγραφή:

Στις προθήκες βρίσκονται στερεωμένα οριζόντια τα εργαλεία αυτά, τα «κουπάνια» που μοιάζουν σε μεγάλο βαθμό με ξύλινο σφυρί. Είναι στερεωμένα σε διάφανο σταντ έτσι ώστε φαίνεται ότι αιωρούνται στο μέσο της προθήκης. Η λαβή τους είναι κυλινδρική, με περίπου μια ίντσα διάμετρο. Η κεφαλή είναι ομοιόμορφη, όπως τα μαστέλα, αλλά έχει σχήμα πολύγωνο, σε αντίθεση με αυτά. Διακρίνονται σε μια από τις έδρες δυο μεγάλες βίδες που μάλλον εξυπηρετούν στη σταθερότητα του κεφαλιού πάνω στη λαβή.

Σειρά με φωτογραφίες (8-9):

20. Φωτογραφία 8:

Ετικέτα: «Κοριτσάκι αφαιρεί φύλλα από καλάμια, Συλλογή Γιώτας Λάρκου Αρμένη»

Περιγραφή: Σε ολόκληρη τη φωτογραφία φαίνεται ένα μικρό κορίτσι - μικρότερο από 5 ετών - με κοντοκουρεμένα μαλλιά και χειμωνιάτικο καρό φουστάνι, να κάθεται στην άκρη του πεζοδρομίου, να κρατά ένα καλάμι και χρησιμοποιώντας ένα από τα παραδοσιακά εργαλεία να το ξύνει για να απομακρύνει τα φύλλα. Κρατά το καλάμη στην ποδιά της με το αριστερό χέρι, με το δεξί το ξύνει ενώ κοιτάζει το φακό και σχεδόν χαμογελά.

21. Φωτογραφία 9:

Ετικέτα: «Πλέκοντας καλάθια για τα προτοκάλια της Αμμοχώστου National Geographic Magazine, Ιούλιος 1928»

Περιγραφή: Στο έδαφος είναι απλωμένα καλάμια σταυρωτά σε σχήμα αστεριού και μια γυναίκα με μακριά φούστα και μαντίλα, είναι σκυφτή, σχεδόν διπλωμένη και πλέκει τη βάση ενός καλαθιού. Είναι ακόμα στην αρχή της διαδικασίας, μόλις έχει αρχίσει να σχηματίζεται η βάση. Πατά με το αριστερό της πόδι το κέντρο όπου διασταυρώνονται τα καλάμια και με τα χέρια τα σταυρώνει μεταξύ τους. Η γυναίκα απεικονίζεται από το πλάι, και δε φαίνεται κάτι άλλο γύρω της, καθώς καταλαμβάνει ολόκληρη τη φωτογραφία.

22. Έκθεμα 6:

Ετικέτα: «Μασιαιρούι (μαχαιράκι) για το άνοιγμα των καλαμιών. Δωρητής: Ειρήνη Νίκου Παντελή»

Περιγραφή: Προθήκη καλυμμένη με προστατευτικό γυαλί μέσα στην οποία εκτίθεται ένα μαχαίρι, με ξύλινη λαβή και μεταλλική λεπίδα, πολύ μικρότερη από τη λαβή (το 1/6 περίπου). Η μύτη του μαχαιριού είναι στρογγυλή και έχει μικρή μύτη σαν άγκιστρο προς τη μεριά της λαβής. Το πίσω μέρος της λαβής είναι επίσης στρογγυλό σε σχήμα που είναι σχεδόν ίδιο με τη λεπίδα.
23. Πινακίδα με κείμενο Β:

Κείμενο πινακίδας: «Η παραγωγή των Λιβαδιών εξυπηρετούσε, από τον 19^ο αιώνα, την πόλη και την επαρχία Λάρνακας και μέρος των αναγκών της επαρχίας Αμμοχώστου. Με τη μαζική εισβολή των πλαστικών υλών στην αγορά, η ζήτηση καλαμουργικών ειδών (καλαθιών και κοφίνων) μειώθηκε σε βαθμό αφανισμού. Σήμερα, η γνώση της τέχνης της καλαμουργικής, που παλαιότερα αποτελούσε την βασική ασχολία των Λιβαδιωτών, περιορίζεται στη μνήμη και στα χέρια λίγων ατόμων, εκ των οποίων οι περισσότεροι δεν την ασκούν. Οι σύγχρονες παραγωγές περιορίζονται στις δημιουργίες φολκλορικού ενδιαφέροντος και στην κατασκευή καλαμωτών και στην κατασκευή καλαμωτών και ψαθών για την αναπαλαίωση διατηρητέων κτισμάτων.

Η συμβολή της καλαμουργικής στην τοπική κοινωνία ήταν μεγάλη και το ποσοστό των ανθρώπων που ασχολήθηκε με την τέχνη και την εμπορία των καλαμουργικών έργων ήταν ψηλό.

Η συλλογή των καλαμιών γινόταν παραδοσιακά από άνδρες, ενώ οι κύριες εργασίες δέσης και πλέξης από γυναίκες και παιδιά. Η τέχνη της καλαμουργικής γινόταν στο σπίτι και δεν είχε ανάγκη μεγάλης μυϊκής δύναμης. Το γεγονός αυτό επέτρεπε στους άνδρες την αγροτική ή άλλη απασχόληση και έδινε τη δυνατότητα στις γυναίκες να προσφέρουν στην τοπική και οικιακή οικονομία. Δούλευαν και παρήγαγαν μόνες ή σε μικρά οικογενειακά σύνολα διάσπαρτα σε όλη την κοινότητα. Η εμπορία, αντίθετα, ήταν συγκεντρωτική και περιοριζόταν σε ελάχιστα άτομα που αγόραζαν και μεταπωλούσαν την ολότητα της παραγωγής.

Η καλαμουργική δεν προσέφερε μόνο στην τοπική οικονομία αλλά και στην κοινωνία σε βαθμό που αποτελεί σήμερα το αθόρυβο μέλος της κάθε οικογένειας που έθρεψε και προίκισε γενιές.

24. Έκθεμα 7:

Ετικέτα: «Ππάλα: εργαλείο καθάρισμα των φύλλων των καλαμιών. Δωρητές: Χριστάκης Φράγκος και Ειρήνη Νίκου Παντελή»

Περιγραφή:

Προθήκη καλυμμένη με προστατευτικό γυαλί μέσα στην οποία εκτίθεται ένα μαχαίρι, περίπου 30 εκατοστά μήκος, σε οριζόντια θέση πάνω σε διάφανο στήριγμα. Είναι λεπτό σχετικά, μυτερό στο μπροστινό μέρος, σιδερένιο και δεν έχει λαβή που να ξεχωρίζει.25. Ανοίγματα που περιέχουν Κοφίνες:

Κοφίνες, μικρότερα ή μεγαλύτερα δοχεία από πλεκτό καλάμι με διπλή λαβή στο χείλος, μανίτζια, σιηέρκα. Σπανιότερα φέρει κάλυμμα που εξυπηρετεί τη φύλαξη των αγαθών που περιέχει από ζώα και το φως.
Χρήση: μεταφορά σε μεγάλη κλίμακα φρούτων και λαχανικών ιδιαίτερα για χονδρική πώληση και για εξαγωγή.

26. Ανοίγματα που περιέχουν Καλάθια:

Καλάθια, κατασκευές από πλεκτό καλάμι, που χρησιμεύουν για φύλαξη ή και τη μεταφορά αγαθών. Συχνά τα δοχεία που προορίζονται και για τη μεταφορά έχουν μια κεντρική λαβή, μανίτζι, σπανιότερα δύο.
Χρήση: μεταφορά και φύλαξη τροφίμων για οικογενειακή χρήση.